1 H e pai ke te rawakore e haere ana i runga i tona tapatahi, i te ngutu whanoke, i te whakaarokore.
Mejor es el pobre que anda en su integridad que el de labios perversos y necio.
2 N a ehara hoki i te mea pai kia kaua he matauranga mo te wairua; a, ko te tangata e hohoro ana ona waewae, ka hara.
Tampoco es bueno para una persona carecer de conocimiento, y el que se apresura con los pies peca.
3 E whakaparoritia ana te ara o te tangata e tona wairangi: e amuamu ana hoki tona ngakau ki a Ihowa.
La insensatez del hombre pervierte su camino, y su corazón se irrita contra el Señor.
4 M a te rawa ka tokomaha atu ai nga hoa aroha: e wehea atu ana ia te rawakore i tona hoa aroha.
La riqueza añade muchos amigos, pero el pobre es separado de su amigo.
5 E kore te kaiwhakapae teka e whakaharakoretia; e kore hoki e mawhiti te tangata korero teka.
El testigo falso no quedará sin castigo, y el que cuenta mentiras no escapará.
6 H e tokomaha e whai kia manakohia e te tangata ringa mahora; he hoa aroha hoki nga tangata katoa no te tangata e homai mea ana.
Muchos buscan el favor del generoso, y todo hombre es amigo del que da.
7 E kino ana nga teina katoa o te rawakore ki a ia: na nui ke atu te mataratanga atu o ona hoa i a ia! Whai noa ana kupu i a ratou, heoi kua riro ratou.
Todos los hermanos del pobre lo aborrecen, ¡cuánto más sus amigos se alejarán de él!; los persigue con palabras, pero ellos se han ido.
8 K o te tangata e mea ana ki te whakaaro nui mona, e aroha ana ki tona wairua ake: ko te tangata e pupuri ana i te matauranga, ka tutaki ki te pai.
El que adquiere cordura ama su alma; el que guarda la prudencia hallará el bien.
9 E kore te kaiwhakapae teka e whakaharakoretia; ka huna hoki te tangata korero teka.
El testigo falso no quedará sin castigo, y el que cuenta mentiras perecerá.
10 E kore e tau te noho rangatira ki te whakaarokore; he makere rawa te noho ko te pononga hei rangatira mo nga rangatira.
Al necio no le sienta la vida de lujo; mucho menos a un siervo gobernar a los príncipes.
11 K o te ngarahu tupato ka pupuri i tona riri; a hei whakakororia mona te whakarere noa iho i te he.
La discreción del hombre le hace lento para la ira, y su gloria es pasar por alto una ofensa.
12 K o te riri o te kingi rite tonu ki te hamama o te raiona; ko tana manako ia ano he tomairangi i runga i te tarutaru.
Como rugido de león es la ira del rey, y su favor como rocío sobre la hierba.
13 H e aitua mo tona papa te tamaiti whakaarokore: a, ko nga ngangare a te wahine, me te maturuturu puputu tonu.
El hijo necio es ruina de su padre, y gotera continua las contiendas de una esposa.
14 H e whare, he taonga i tuku iho i nga matua: ko te hoa wahine mahara i a Ihowa.
Casa y riqueza son herencia de los padres, pero la mujer prudente viene del Señor.
15 M a te mangere e mea kia moe i te moe reka; ka matekai hoki te wairua o te rora.
La pereza hace caer en profundo sueño, y el alma ociosa sufrirá hambre.
16 K o te tangata e pupuri ana i te whakahau e pupuri ana i tona wairua: engari ko te tangata kore whakaaro ki ona ara ka mate.
El que guarda el mandamiento guarda su alma, mas el que menosprecia sus caminos morirá.
17 K o te tangata e ohaoha ana ki te rawakore e whakatarewa moni ana ki a Ihowa, a ka utua ki a ia tana mahi atawhai.
El que se apiada del pobre presta al Señor, y El lo recompensará por su buena obra.
18 P akia tau tama, i te mea kua whai manakohanga; kaua hoki tou ngakau e whai tonu i te whakangaromanga mona.
Corrige a tu hijo mientras hay esperanza, pero no desee tu alma causarle la muerte.
19 K o te tangatariri nui mana e waha tona he: ki te whakaora hoki koe i a ia, ka waiho tonu tena hei mahi mau.
El hombre de gran ira llevará el castigo, porque si tú lo rescatas, tendrás que hacerlo de nuevo.
20 W hakarongo ki te kupu tohutohu, tahuri mai hoki ki te ako, kia whai whakaaro ai koe i tou mutunga iho.
Escucha el consejo y acepta la corrección, para que seas sabio el resto de tus días.
21 H e maha nga whakaaro i roto i te ngakau o te tangata; e tu tonu ana ia ta Ihowa tikanga.
Muchos son los planes en el corazón del hombre, mas el consejo del Señor permanecerá.
22 K o te hiahia o te tangata te aronga o tana atawhai: engari te rawakore i te tangata teka.
Lo que es deseable en un hombre es su bondad, y es mejor ser pobre que mentiroso.
23 K o te wehi ki a Ihowa te ara ki te ora: a, ko te tangata kei a ia tera, ka noho makona; e kore tetahi he e pa ki a ia.
El temor del Señor conduce a la vida, para dormir satisfecho sin ser tocado por el mal.
24 E kuhua ana e te mangere tona ringa ki te rihi, e kore rawa nei e whakahokia e ia ki tona mangai.
El perezoso mete su mano en el plato, y ni aun a su boca la llevará.
25 P akia te tangata whakahi, a ka tupato nga kuware: akona hoki te tangata mahara, a ka mohio ia ki te matauranga.
Golpea al escarnecedor y el ingenuo se volverá astuto, pero reprende al inteligente y ganará conocimiento.
26 K o te tangata e pahua ana i tona papa, e pei atu ana hoki i tona whaea, he tama ia e whakama ai, e ingoa kino ai hoki.
El que asalta a su padre y echa fuera a su madre es un hijo que trae vergüenza y desgracia.
27 K ati, e taku tama, te whakarongo ki te ako hei mea kau e kotiti atu ai i nga kupu o te matauranga.
Cesa, hijo mío, de escuchar la instrucción, y te desviarás de las palabras de sabiduría.
28 E whakahi ana te kaiwhakaatu he ki te whakawa; e horomia ana hoki te kino e te mangai o te hunga kino.
El testigo perverso se burla de la justicia, y la boca de los impíos esparce iniquidad.
29 K ua rite he whakawa mo nga whakahi, he whiu mo te tuara o nga whakaarokore.
Los juicios están preparados para los escarnecedores, y los azotes para la espalda de los necios.