1 K o nga whakatauki a Horomona. He tama whakaaro nui, ka koa te papa: tena he tama kuware, he utanga nui mo tona whaea.
Los proverbios de Salomón. El hijo sabio alegra al padre, pero el hijo necio es tristeza para su madre.
2 K ahore he rawa o nga taonga o te kino: ma te tika ia te oranga ake i te mate.
Tesoros mal adquiridos no aprovechan, mas la justicia libra de la muerte.
3 E kore a Ihowa e tuku i te wairua o te tangata tika kia hemokai: ka pana atu ia e ia te hiahia o te hunga kino.
El Señor no permitirá que el justo padezca hambre, pero rechazará la avidez de los impíos.
4 H e rawakore te tukunga iho o te ringa ngehe: ma te ringa kakama ia ka hua te taonga.
Pobre es el que trabaja con mano negligente, mas la mano de los diligentes enriquece.
5 H e kohi raumati ta tama ngakau mahara: he whakama ia te rawa a tama moe ngahuru.
El que recoge en el verano es hijo sabio, el que duerme durante la siega es hijo que avergüenza.
6 H e manaaki kei te tumuaki o te tangata tika: he arita ia kei te waha o te tangata kino, taupoki ai.
Hay bendiciones sobre la cabeza del justo, pero la boca de los impíos oculta violencia.
7 K a manaakitia te maharatanga ki te tangata tika; ka pirau ia te ingoa o te hunga kino.
La memoria del justo es bendita, pero el nombre del impío se pudrirá.
8 H e ngakau whakaaro, ka tahuritia te whakahau: he ngutu wairangi, ka hinga.
El sabio de corazón aceptará mandatos, mas el necio charlatán será derribado.
9 K o te tangata haere tika, e haere ora ana: ko te tangata parori ke ona ara, ka mohiotia ia.
El que anda en integridad anda seguro, mas el que pervierte sus caminos será descubierto.
10 M a te whakakini o te kanohi ka puta ai te pouri: ko te ngutu wairangi ia, ka hinga.
El que guiña el ojo causa disgustos, y el necio charlatán será derribado.
11 H e puna ora te mangai o te tangata tika; tena ko te mangai o te hunga kino, ka taupokina tera e te mahi nanakia.
Fuente de vida es la boca del justo, pero la boca de los impíos encubre violencia.
12 K o to te mauahara he whakaoho i nga totohe; ko te aroha he hipoki i nga he katoa.
El odio suscita rencillas, pero el amor cubre todas las transgresiones.
13 E kitea te whakaaro nui ki nga ngutu o te tangata matau; ko te rakau ia te mea mo te tuara o te ngakaukore.
En los labios del entendido se halla sabiduría, pero la vara es para las espaldas del falto de entendimiento.
14 R ongoa ai te hunga whakaaro nui i te matauranga: he whakangaromanga ia kei te hori tonu, te mangai o te wairangi.
Los sabios atesoran conocimiento, pero la boca del necio es ruina cercana.
15 K o ona rawa te pa kaha o te tangata taonga: tena ko te hunga kore taonga, hei whakangaromanga to ratou rawakore.
La fortuna del rico es su fortaleza, la ruina de los pobres es su pobreza.
16 K o te mahi a te tangata tika e ahu ana ki te ora: ko nga hua o te kino ki te hara.
El salario del justo es vida, la ganancia del impío, castigo.
17 K ei te ara ki te ora te tangata e pupuri ana i te kupu ako; ko te tangata ia e kore e pai kia riria tona he, ka kotiti ke.
Por senda de vida va el que guarda la instrucción, mas el que abandona la reprensión se extravía.
18 K o te tangata e huna ana i te mauahara he ngutu teka: a he kuware te tangata e whakapuaki ana i te ngautuara.
El que oculta el odio tiene labios mentirosos, y el que esparce calumnia es un necio.
19 E kore nga kupu maha e hapa i te kino; he mahara nui ia te tangata he ngutu kokopi nei ona.
En las muchas palabras, la transgresión es inevitable, mas el que refrena sus labios es prudente.
20 H e hiriwa pai rawa te arero o te tangata tika; ko te ngakau o te hunga kino, he hauwarea rawa.
La lengua del justo es plata escogida, pero el corazón de los impíos es poca cosa.
21 H e tokomaha e whangaia ana e nga ngutu o te tangata tika; ka mate ia te hunga kuware, he kore no te ngakau mahara.
Los labios del justo apacientan a muchos, pero los necios mueren por falta de entendimiento.
22 K a hua te taonga i ta Ihowa manaaki: kahore hoki e kinakitia e ia ki te pouri.
La bendición del Señor es la que enriquece, y El no añade tristeza con ella.
23 H ei takaro ma te wairangi te mahi he; ma te tangata matau ia ko te whakaaro nui.
Como diversión es para el necio el hacer maldad, y la sabiduría lo es para el hombre de entendimiento.
24 K o ta te tangata kino i wehi ai ka tae ano ki a ia; a, ko ta te hunga tika i hiahia ai, ka homai.
Lo que el impío teme vendrá sobre él, y el deseo de los justos será concedido.
25 P ahure rawa ake te tukauati kua kore te hunga kino: tena ko te tangata tika he turanga pumau tera.
Cuando pasa el torbellino, ya no existe el impío, pero el justo tiene cimiento eterno.
26 H e winika ki nga niho, he paowa ki nga kanohi: koia ano te mangere ki ona kaiunga.
Como el vinagre a los dientes y el humo a los ojos, así es el perezoso para quienes lo envían.
27 K o te wehi ki a Ihowa e whakaroa ana i nga ra: ka whakapotoa mai ia nga tau o te hunga kino.
El temor del Señor multiplica los días, mas los años de los impíos serán acortados.
28 T umanako atu te hunga tika, koa iho; tumanako atu te hunga kino, ngaro iho.
La esperanza de los justos es alegría, pero la expectación de los impíos perecerá.
29 H e kaha mo te tangata tika ta Ihowa ara; he whakangaromanga ia mo nga kaimahi i te kino.
Fortaleza para el íntegro es el camino del Señor, pero ruina para los que obran iniquidad.
30 E kore te tangata tika e whakangaueuetia a ake ake; e kore ia e nohoia e te hunga kino te whenua.
El justo nunca será conmovido, mas los impíos no habitarán en la tierra.
31 K o te mangai o te tangata tika hua ana te whakaaro nui; ka tapahia ia te arero whanoke.
La boca del justo emite sabiduría, pero la lengua perversa será cortada.
32 E mohio ana nga ngutu o te tangata tika ki nga mea ka manakohia; he whanoke ia e whakapuakina ana e te mangai o te hunga kino.
Los labios del justo dan a conocer lo agradable, pero la boca de los impíos, lo perverso.