1 K ei roto te ngakau o te kingi i te ringa o Ihowa ano he awa rerenga wai; e whakaangahia ana e ia ki nga wahi katoa e pai ai ia.
Como canales de agua es el corazón del rey en la mano del Señor; El lo dirige donde le place.
2 K o nga ara katoa o te tangata, tika kau ki ona kanohi ake: ko Ihowa ia hei pauna i nga ngakau.
Todo camino del hombre es recto ante sus ojos, pero el Señor sondea los corazones.
3 K o te mahi i te tika, i te whakawa, ki ta Ihowa, pai atu i te patunga tapu.
El hacer justicia y derecho es más deseado por el Señor que el sacrificio.
4 H e kanohi whakakake, he ngakau whakapehapeha, a ko te rama hoki o te hunga kino, he hara kau.
Ojos altivos y corazón arrogante, lámpara de los impíos; eso es pecado.
5 K o nga whakaaro o te tangata uaua e ahu anake ana ki te hua o te taonga: ko te hunga takare katoa ia e whawhai kau ana ki te muhore.
Los proyectos del diligente ciertamente son ventaja, mas todo el que se apresura, ciertamente llega a la pobreza.
6 E rite ana ta te arero teka ami i te taonga ki te mamaoa e aia noatia ana; ko te hunga e rapu ana i era e rapu ana i te mate.
Conseguir tesoros con lengua mentirosa es un vapor fugaz, es buscar la muerte.
7 M a te pahua a te hunga kino e tahi atu ratou; mo ratou kahore e pai ki te whakawa.
La violencia de los impíos los arrastrará, porque se niegan a obrar con justicia.
8 H e ara tino kopikopiko to te tangata e waha ana i te hara: tena ko te tangata ma, he tika tana mahi.
Torcido es el camino del pecador mas el proceder del limpio es recto.
9 H e pai ke te noho i te kokonga o te tuanui, i te noho tahi me te wahine ngangare i roto i te whare mahorahora.
Mejor es vivir en un rincón del terrado que en una casa con mujer rencillosa.
10 K o ta te wairua o te tangata kino he hiahia ki te kino; e kore ona kanohi e manako ki tona hoa.
El alma del impío desea el mal; su prójimo no halla favor a sus ojos.
11 K i te whiua te tangata whakahi, ka whai whakaaro te kuware: a, ki te whakaakona te tangata whakaaro nui, ka whiwhi ia ki te matauranga.
Cuando el escarnecedor es castigado, el simple se hace sabio; pero cuando se instruye al sabio, adquiere conocimiento.
12 K a ata whakaaroa e te tangata tika te whare o te tangata kino; te peheatanga e whakataka ai te hunga kino ki te mate mo ratou.
El justo observa la casa del impío, llevando al impío a la ruina.
13 K o te tangata e puru ana i ona taringa ki te karanga a te rawakore, tera hoki ia e karanga, heoi e kore e whakarangona.
El que cierra su oído al clamor del pobre, también él clamará y no recibirá respuesta.
14 M a te mea homai puku ka marie ai te riri, ma te moni whakapati hoki i roto i te uma ka marie ai te aritarita kaha.
Una dádiva en secreto aplaca la ira, y el soborno bajo el manto, el furor violento.
15 H e mahi koa na te tangata tika te whakawa; mo nga kaimahi ia i te kino, ko te whakangaromanga.
El cumplimiento de la justicia es gozo para el justo, pero terror para los que obran iniquidad.
16 K o te tangata e kotiti ke ana i te huarahi o te mahara, ka noho ia i te whakaminenga o nga tupapaku.
El hombre que se aparta del camino del saber reposará en la asamblea de los muertos.
17 K o te tangata matenui ki nga ahuareka, ka rawakore: a, ko te tangata e matenui ana ki te waina, ki te hinu, e kore e whai taonga.
El que ama el placer será pobre; el que ama el vino y los ungüentos no se enriquecerá.
18 H ei utu te tangata kino mo te tangata tika; a ka haere mai te tangata kopeka hei whakakapi mo te tangata tu tika.
El impío es rescate para el justo, y el pérfido está en lugar de los rectos.
19 H e pai ke te noho i te koraha, i te noho tahi me te wahine tohetohe, wahine pukukino.
Mejor es habitar en tierra desierta que con mujer rencillosa y molesta.
20 K ei te nohoanga o te tangata whakaaro nui te taonga momohanga me te hinu; heoi maumauria ake e te wairangi.
Tesoro precioso y aceite hay en la casa del sabio, pero el necio todo lo disipa.
21 K o te tangata e whai ana i te tika, i te atawhai, ka whiwhi ki te ora, ki te tika, ki te honore.
El que sigue la justicia y la lealtad halla vida, justicia y honor.
22 K a pikitia e te tangata whakaaro nui te pa o nga marohirohi, ka taka hoki i a ia te kaha i whakawhirinaki ai ratou.
El sabio escala la ciudad de los poderosos y derriba la fortaleza en que confiaban.
23 K o te tangata e tiaki ana i tona mangai, i tona arero, e tiaki ana i tona wairua kei raru.
El que guarda su boca y su lengua, guarda su alma de angustias.
24 K o te tangata whakakake, whakapehapeha, ko te tangata whakahi tona ingoa, e mahi ana ia i runga i te whakahirahira o tona whakamanamana.
Altivo, arrogante y escarnecedor son los nombres del que obra con orgullo insolente.
25 K a mate te tangata mangere i tona hiahia ano; e kore hoki ona ringa e pai ki te mahi.
El deseo del perezoso lo mata, porque sus manos rehúsan trabajar;
26 T era te hanga he kaiapo tonu a pau noa te ra: ko ta te tangata tika ia he homai, kahore hoki ana kaiponu.
todo el día codicia, mientras el justo da y nada retiene.
27 H e mea whakarihariha te whakahere a te tangata kino; tera noa ake ina he te whakaaro i kawea mai ai e ia.
El sacrificio de los impíos es abominación, cuánto más trayéndolo con mala intención.
28 K a mate te kaiwhakaatu teka; na, ko te tangata whakarongo, ka korero, kahore he kaiwhakahe.
El testigo falso perecerá, mas el hombre que escucha, hablará siempre.
29 K a whakamaro te tangata kino i tona mata: tena ko te tangata tika, ka whakapai i ona ara.
El hombre impío muestra audacia en su rostro, pero el recto asegura su camino.
30 I to Ihowa aroaro kahore he whakaaro nui, kahore he matauranga, kahore he kupu mohio, e tu.
No vale sabiduría, ni entendimiento, ni consejo, frente al Señor.
31 K ua rite noa ake he hoiho mo te ra o te whawhai; kei a Ihowa ia te whakaoranga.
Se prepara al caballo para el día de la batalla, pero la victoria es del Señor.