Luke 1 ~ Lucas 1

picture

1 N a, i te mea he tokomaha kua anga ki te whakakaupapa i te korero o nga mea kua whakatutukitia nei i waenganui i a tatou,

Por cuanto muchos han tratado de poner en orden y escribir una historia de las cosas que entre nosotros son muy ciertas (y hay plena convicción),

2 H e mea whakarite ki nga mea i homai ki a tatou e te hunga i kite a kanohi, i mahi hoki i te kupu,

tal como nos las dieron a conocer los que desde el principio fueron testigos oculares y ministros de la palabra (del evangelio),

3 K oia ahau i mahara ai, i te mea kua ata whakatakina iho e ahau nga mea katoa i te timatanga mai, kia tuhituhi whakatepe atu ki a koe, e Tiopira, e te tangata pai rawa,

también a mí me ha parecido conveniente, después de haberlo investigado todo con diligencia desde el principio, escribírte las ordenadamente, excelentísimo Teófilo,

4 K ia matau ai koe ki te tuturutanga o nga mea i whakaakona ai koe.

para que sepas la verdad precisa acerca de las cosas que te han sido enseñadas (instruido oralmente). Anuncio del Nacimiento de Juan el Bautista

5 N o mua, no nga ra o Herora kingi o Huria, tera tohunga, ko Hakaraia te ingoa, no te wiki o Apiata: ko tana wahine hoki no nga tamahine a Arona, ko Erihapeti tona ingoa.

Hubo en los días de Herodes (el Grande), rey de Judea, cierto sacerdote llamado Zacarías, del grupo de Abías, que tenía por mujer una de las hijas de Aarón que se llamaba Elisabet.

6 H e hunga tika hoki raua i te aroaro o te Atua, kahore he he o ta raua haere i runga i nga kupu ako katoa, i nga tikanga a te Ariki.

Ambos eran justos delante de Dios, y se conducían intachablemente en todos los mandamientos y preceptos del Señor.

7 N a kahore a raua tamariki, he pakoko hoki a Erihapeti, a i taua wa kua maha haere rawa nga ra o tetahi, o tetahi.

No tenían hijos, porque Elisabet era estéril, y ambos eran de edad avanzada.

8 N a tupono tonu, i a ia e mahi ana i a te tohunga mahi i te aroaro o te Atua i te takanga o tana wiki,

Pero aconteció que mientras Zacarías ejercía su ministerio sacerdotal delante de Dios según el orden indicado a su grupo,

9 E whakarite ana i nga ritenga o nga tohunga, ka taka mana te haere ki roto ki te whare tapu o te Ariki, tahu ai te whakakakara.

conforme a la costumbre del sacerdocio, fue escogido por sorteo para entrar al templo del Señor y quemar incienso.

10 N a i waho te nuinga katoa o te iwi e inoi ana i te haora whakakakara.

Toda la multitud del pueblo estaba afuera orando a la hora de la ofrenda de incienso.

11 A ka puta mai ki a ia tetahi anahera a te Ariki e tu ana i te taha matau o te aata whakakakara.

Y se le apareció a Zacarías un ángel del Señor, de pie, a la derecha del altar del incienso.

12 N a ka ohorere a Hakaraia i tona kitenga i a ia, a tau ana te wehi ki a ia.

Al ver lo, Zacarías se turbó, y el temor se apoderó de él.

13 O tira ka mea te anahera ki a ia, kaua e wehi, e Hakaraia: kua rangona hoki tau inoi, a ka whanau i tau wahine, i a Erihapeti, he tama mau, a ka huaina e koe tona ingoa ko Hoani.

Pero el ángel le dijo: “No temas, Zacarías, porque tu petición ha sido oída, y tu mujer Elisabet te dará a luz un hijo, y lo llamarás Juan.

14 A ka whiwhi koe i te hari me te harakoa; a he tokomaha hoki e hari i tona whanautanga.

Tendrás gozo y alegría y muchos se regocijarán por su nacimiento,

15 E nui hoki ia i te aroaro o te Atua: e kore ia e inu i te waina, i te wai whakahaurangi ranei: a ka ki ia i te Wairua Tapu, mai ano o te kopu o tona whaea.

porque él será grande delante del Señor. No beberá vino ni licor, y será lleno del Espíritu Santo aun desde el vientre de su madre,

16 H e tokomaha ano hoki o nga tama a Iharaira ka whakatahuritia e ia ki te Ariki, ki to ratou Atua.

y hará volver a muchos de los Israelitas al Señor su Dios.

17 K a haere ano ia i tona aroaro i runga i te wairua, i te mana, o Iraia, hei whakatahuri i nga ngakau o nga matua ki nga tamariki, i te hunga whakatuturi ki nga whakaaro o te hunga tika; hei whakarite mo te Ariki i tetahi iwi i ata taka mona.

El irá delante del Señor en el espíritu y poder de Elías para hacer volver los corazones de los padres a los hijos, y a los desobedientes a la actitud de los justos, a fin de preparar para el Señor un pueblo bien dispuesto.”

18 N a ko te meatanga a Hakaraia ki te anahera, Ma te aha ka matau ai ahau ki tenei mea? he koroheke nei hoki ahau, kua maha haere hoki nga ra o taku wahine.

Entonces Zacarías dijo al ángel: “¿Cómo podré saber esto? Porque yo soy anciano y mi mujer es de edad avanzada.”

19 N a ka whakahoki te anahera, ka mea ki a ia, Ko Kapariera ahau, kei te aroaro o te Atua toku turanga; kua tonoa mai hoki ahau ki te korero ki a koe, ki te whakapuaki i tenei rongo pai ki a koe.

El ángel le respondió: “Yo soy Gabriel, que estoy en la presencia de Dios, y he sido enviado para hablarte y anunciarte estas buenas nuevas.

20 N ana, ka noho puku koe, kahore hoki e puta te korero i a koe, kia tae mai ra ano te ra e meatia ai enei mea, mou kihai i whakapono ki aku kupu, ka mana nei i te wa e rite ai.

Así que te quedarás mudo, y no podrás hablar hasta el día en que todo esto acontezca, por cuanto no creíste mis palabras, las cuales se cumplirán a su debido tiempo.”

21 A tatari tonu te iwi ki a Hakaraia, me te miharo ano i a ia e whakaroa ana i roto i te whare tapu.

El pueblo estaba esperando a Zacarías y se extrañaba de su tardanza en el templo.

22 A , i tona putanga mai ki waho, kihai ia i ahei te korero ki a ratou: a ka mohio ratou kua kite ia i tetahi putanga atua ki a ia i roto i te whare tapu: hono tonu tana waitohu ki a ratou me te wahangu ano.

Pero cuando salió, no podía hablarles, y se dieron cuenta de que había visto una visión en el templo. El les hablaba por señas y permanecía mudo.

23 A ka rite nga ra hei minitatanga mana, ka hoki ia ki tona whare.

Cuando se cumplieron los días de su servicio sacerdotal, regresó a su casa.

24 N a muri iho i aua ra ka hapu tana wahine, a Erihapeti, a e rima nga marama i whakangaro ai i a ia, a i mea ia,

Después de estos días, Elisabet su mujer concibió, y se recluyó por cinco meses, diciendo:

25 K o ta te Ariki tenei i mea ai ki ahau, i nga ra i titiro mai ai ia, ki te whakamutu i toku tawainga i roto i nga tangata.

“Así ha obrado el Señor conmigo en los días en que se dignó mirar me para quitar mi afrenta entre los hombres.” Anuncio del Nacimiento de Jesús

26 N a i te ono o nga marama ka tonoa a Kapariera, te anahera, e te Atua ki tetahi pa o Kariri, ko Nahareta te ingoa,

Al sexto mes, el ángel Gabriel fue enviado por Dios a una ciudad de Galilea llamada Nazaret,

27 K i tetahi wahine i taumautia ma tetahi tangata, ko Hohepa te ingoa, no te whare o Rawiri; ko te ingoa o te wahine ko Meri.

a una virgen comprometida para casarse con un hombre que se llamaba José, de los descendientes de David; y el nombre de la virgen era María.

28 N a, ko tona haerenga ki roto, ki a ia, ka mea, Tena koe, e te wahine kua manakohia nei; kei a koe te Ariki: ko koe te manaakitia i roto i nga wahine.

Y entrando el ángel, le dijo: “¡Salve, muy favorecida! El Señor está (sea) contigo; bendita eres tú entre las mujeres.”

29 O tira he nui tona oho ki taua kupu, ka whakaaroaro ki te tikanga o tenei ohatanga.

Ella se turbó mucho por estas palabras, y se preguntaba qué clase de saludo sería éste.

30 N a ka mea te anahera ki a ia, Kei wehi koe, e Meri; kua paingia hoki koe e te Atua.

Y el ángel le dijo: “No temas, María, porque has hallado gracia delante de Dios.

31 N ana, tera koe e hapu, ka whanau he tama, a ka huaina e koe tona ingoa ko Ihu.

Concebirás en tu seno y darás a luz un Hijo, y Le pondrás por nombre Jesús (el Señor salva).

32 K a nui ia, ka kiia hoki ko te Tama a te Runga Rawa: a ka hoatu ki a ia e te Ariki, e te Atua, te torona o Rawiri, o tona papa.

Este será grande y será llamado Hijo del Altísimo, y el Señor Dios Le dará el trono de Su padre David;

33 H ei kingi hoki ia mo te whare o Hakopa ake ake; e kore ano e mutu tona rangatiratanga.

y reinará sobre la casa de Jacob para siempre, y Su reino no tendrá fin.”

34 N a ka mea a Meri ki te anahera, E peheatia tenei, kahore nei hoki ahau e mohio ki te tane?

Entonces María dijo al ángel: “¿Cómo será esto, puesto que soy virgen ?”

35 N a ka whakahoki te anahera, ka mea ki a ia, Ka tae te Wairua Tapu ki runga ki a koe, ka taumarumaru iho te kaha o te Runga Rawa ki runga ki a koe: no reira hoki ka kiia te mea e whanau mai he tapu, ko te Tama a te Atua.

El ángel le respondió: “El Espíritu Santo vendrá sobre ti, y el poder del Altísimo te cubrirá con su sombra; por eso el Niño que nacerá será llamado Hijo de Dios.

36 N a, ko tou whanaunga, ko Erihapeti, kua hapu hoki ia i tona ruruhitanga, he tama; a koe te ono tenei o nga marama ki a ia, i kiia ra he pakoko.

Tu parienta Elisabet en su vejez también ha concebido un hijo; y éste es el sexto mes para ella, la que llamaban estéril.

37 K ahore hoki he kupu i ahu mai i te Atua i kore e whai mana.

Porque ninguna cosa será imposible para Dios.”

38 A no ra ko Meri, Ina, te pononga a te Ariki; kia peratia ahau me tau i korero ai. A mawehe atu ana te anahera i a ia.

Entonces María dijo: “Aquí tienes a la sierva del Señor; hágase conmigo conforme a tu palabra.” Y el ángel se fue de su presencia. María Visita a Elisabet

39 N a ka whakatika a Meri i aua ra, a haere kaika ana ki te whenua pukepuke ki tetahi pa o Hura;

En esos días María se levantó y fue apresuradamente a la región montañosa, a una ciudad de Judá;

40 A ka tomo ki te whare o Hakaraia, ka oha ki a Erihapeti.

y entró en casa de Zacarías y saludó a Elisabet.

41 A , no te rongonga o Erihapeti i te oha a Meri, ka koiri te tamaiti i roto i tona kopu; na kua ki a Erihapeti i te Wairua Tapu:

Cuando Elisabet oyó el saludo de María, la criatura saltó en su vientre; y Elisabet fue llena del Espíritu Santo,

42 A he nui tona reo ki te karanga, ka mea, Ka manaakitia koe i roto i nga wahine, ka manaakitia ano te hua o tou kopu.

y exclamó a gran voz: “¡Bendita tú entre las mujeres, y bendito el fruto de tu vientre!

43 N o hea hoki tenei ki ahau, kia haere mai te whaea o toku Ariki ki ahau?

¿Por qué me ha acontecido esto a mí, que la madre de mi Señor venga a mí?

44 N a, pa kau mai te reo o tau oha ki oku taringa, ka oho te tamaiti i toku kopu i te hari.

Porque apenas la voz de tu saludo llegó a mis oídos, la criatura saltó de gozo en mi vientre.

45 K a koa ano ia e whakapono ana: ka whakaritea hoki nga mea i korerotia ki a ia e te Ariki.

Y bienaventurada la que creyó que tendrá cumplimiento lo que le fue dicho de parte del Señor.”

46 A ka mea a Meri, Ka whakanui toku wairua i te Ariki,

Entonces María dijo: “ Mi alma engrandece al Señor,

47 E hari ana toku wairua ki te Atua, ki toku Kaiwhakaora;

Y mi espíritu se regocija en Dios mi Salvador.

48 M ona i titiro ki te iti o tana pononga; ta te mea hoki katahi ahau ka kiia e nga whakatupuranga katoa e haere ake nei, he wahine hari.

Porque ha mirado la humilde condición de esta su sierva; Pues desde ahora en adelante todas las generaciones me tendrán por bienaventurada.

49 H e nui hoki nga mahi a te Mea Kaha ki ahau; he tapu hoki tona ingoa.

Porque grandes cosas me ha hecho el Poderoso; Y santo es Su nombre.

50 H e mahi tohu tana ki te hunga e wehi ana ki a ia, ki tenei whakatupuranga, ki tenei whakatupuranga.

Y de generacion en generacion es Su misericordia para los que Le temen.

51 K ua whakaputaina he kaha e ia, ara e tona ringa; nana te hunga whakakake i marara ai, i te whakaaro o o ratou ngakau.

Ha hecho proezas con Su brazo; Ha esparcido a los soberbios en el pensamiento de sus corazones.

52 K ua whakataka e ia nga piriniha i o ratou torona, a whakateiteitia ake ana te hunga iti.

Ha quitado a los poderosos de sus tronos; Y ha exaltado a los humildes;

53 K ua whakakiia e ia te hunga mate hiakai ki nga mea pai; kua tonoa kautia atu te hunga taonga.

a los hambrientos ha colmado de bienes Y ha despedido a los ricos con las manos vacías.

54 K ua tautokona e ia a Iharaira, tana pononga, he whakamahara hoki ki tana mahi tohu;

Ha ayudado a Israel, Su siervo, Para recuerdo de Su misericordia

55 K i a Aperahama ratou ko tana whanau ake tonu atu, pera hoki me tana i korero ai ki o tatou matua.

Tal como dijo a nuestros padres, A Abraham y a su descendencia (simiente) para siempre.”

56 N a tata tonu ki te toru marama a Meri e noho ana ki a ia, a hoki ana ki tona whare.

María se quedó con Elisabet como tres meses y después regresó a su casa. Nacimiento de Juan el Bautista

57 A ka rite te taima o Erihapeti e whanau ai; na ka whanau he tama.

Cuando a Elisabet se le cumplió el tiempo de su alumbramiento, dio a luz un hijo.

58 A ka rongo te hunga e noho tata ana, me ona whanaunga, kua whakanuia e te Ariki tona aroha ki a ia; na ka hari tahi me ia.

Y sus vecinos y parientes oyeron que el Señor había demostrado (engrandecido) Su gran misericordia hacia ella, y se regocijaban con ella.

59 A i te waru o nga ra ka haere mai ratou ki te kokoti i te tamaiti; ka mea kia huaina e ratou ko Hakaraia, ko te ingoa o tona papa.

Al octavo día vinieron para circuncidar al niño, y lo iban a llamar Zacarías según el nombre de su padre.

60 N a ka whakahoki tona whaea, ka mea, Kahore; engari me hua ia ko Hoani.

“No, sino que se llamará Juan,” respondió la madre.

61 N a ko ta ratou meatanga ki a ia, Ara, kahore tenei ingoa i huaina ki tetahi o ou whanaunga.

Y le dijeron: “No hay nadie en tu familia que tenga ese nombre.”

62 N a ka ui ratou ki tona papa, he mea waitohu, ko wai tana e pai ai kia huaina ki a ia.

Entonces preguntaban por señas al padre, cómo lo quería llamar.

63 K a mea ia ki tetahi papa tuhituhi, a ka tuhituhi, ka mea, Ko Hoani hei ingoa mona. A miharo ana ratou katoa.

El pidió una tablilla y escribió lo siguiente: “Su nombre es Juan.” Y todos se maravillaron.

64 N a whai reo tonu iho tona mangai, ka matara tona arero, ka korero ia, ka whakapai ki te Atua.

Al instante le fue abierta su boca y suelta su lengua, y comenzó a hablar dando alabanza a Dios.

65 A tau ana te wehi ki te hunga katoa e noho tata ana ki a ratou: ka korerotia enei mea katoa puta noa i te whenua pukepuke katoa o Huria.

Y vino temor sobre todos los que vivían a su alrededor; y todas estas cosas se comentaban en toda la región montañosa de Judea.

66 N a ka rongoatia enei mea e te hunga katoa i rangona ai ki roto ki o ratou ngakau, ka mea, He tamaiti aha ianei tenei? i a ia hoki te ringa o te Ariki.

Todos los que las oían las guardaban en su corazón, diciendo: “¿Qué, pues, llegará a ser este niño?” Porque la mano del Señor ciertamente estaba con él. Profecía de Zacarías

67 N a kua ki a Hakaraia, tona papa, i te Wairua tapu, ka poropiti, ka mea,

Su padre Zacarías fue lleno del Espíritu Santo, y profetizó diciendo:

68 K ia whakapaingia te Ariki, te Atua o Iharaira; kua titiro mai hoki ia, kua hoko i tana iwi,

“Bendito sea el Señor, Dios de Israel, Porque nos ha visitado y ha traído redención para Su pueblo,

69 K ua whakaarahia ake e ia he haona whakaora mo tatou, i roto i te whare o Rawiri, o tana pononga;

Y nos ha levantado un cuerno de salvación En la casa de David Su siervo,

70 K o tana hoki ia i korerotia e te mangai o ana poropiti tapu, no te timatanga mai ano o te ao:

Tal como lo anunció por boca de Sus santos profetas desde los tiempos antiguos,

71 H ei whakaora i a tatou i o tatou hoa whawhai, i te ringa ano o te hunga katoa e kino ana ki a tatou;

Salvación (Liberación) de nuestros enemigos Y de la mano de todos los que nos aborrecen;

72 H ei whakaputa i te mahi tohu ki o tatou tupuna, hei whakamahara ki tana kawenata tapu;

Para mostrar misericordia a nuestros padres, Y para recordar Su santo pacto,

73 K i te oati i oati ai ia ki a Aperahama, ki to tatou tupuna,

El juramento que hizo a nuestro padre Abraham:

74 K ia tukua mai e ia ki a tatou he ora i te ringa o o tatou hoa whawhai, kia mahi wehikore tatou ki a ia,

Concedernos que, librados de la mano de nuestros enemigos, Le sirvamos sin temor,

75 I runga i te tapu, i te tika, ki tona aroaro, i nga ra katoa e ora ai tatou.

En santidad y justicia delante de El, todos nuestros días.

76 A ko koe, e tama, ka kiia ko te poropiti a te Runga Rawa: e haere hoki koe i te aroaro o te Ariki, hei whakapai i ona ara;

Y tú, niño, serás llamado profeta del Altísimo; Porque irás delante del Señor para preparar Sus caminos;

77 H ei whakamatau i tana iwi ki te ora, i o ratou hara e murua ana;

Para dar a Su pueblo el conocimiento de la salvación Por el perdón de sus pecados,

78 H e mea hoki na te aroha, na te mahi tohu a to tatou Atua; na reira hoki i puta mai ai te puaotanga o runga ki a tatou,

Por la entrañable misericordia de nuestro Dios, Con que la Aurora nos visitará desde lo alto,

79 H ei whakamarama i te hunga e noho ana i te pouri, i te atarangi hoki o te mate, hei whakatika i o tatou waewae ki te huarahi o te rangimarie.

para dar luz a los que habitan en tinieblas y en sombra de muerte, Para guiar nuestros pies en el camino de paz.”

80 N a ka tupu taua tamaiti, a ka kaha haere tona wairua, a noho ana i nga koraha, taea noatia te ra e whakakitea ai ia ki a Iharaira.

Y el niño crecía y se fortalecía en espíritu; y vivió en lugares desiertos hasta el día en que apareció en público a Israel.